izvor Ministarstvo kulture RS
Vlada Republike Srbije donela je odluku da se šest crkava proglase za spomenike kulture: crkva Blažene deve Marije u Zemunu, Grkokatolička crkva u Kucuri, Evangelističko Hrišćanska crkva A.V. u Vrbasu, crkva Uspenja Bogorodice u Vukoni, crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Cvetulji i crkva Prenosa moštiju Svetog Oca Nikolaja u Vrelu.
Kamen temeljac za crkvu Blažene deve Marije u Zemunu položen je 1785. godine, a 1794. godine je stavljen pod krov. Obnovljena je 1817. godine, a temeljno restaurirana sredinom XIX veka. Ovaj spomenik kulture ima kulturno-istorijske i arhitektonsko-urbanističke vrednosti u kontekstu beogradskog spomeničkog nasleđa, predstavlja markantno obeležje i značajnu spomeničku vrednost prostorne kulturno-istorijske celine Staro jezgro Zemuna, koja je proglašena za kulturno dobro od velikog značaja za Republiku Srbiju.Grkokatolička crkva u Kucuri, posvećena Uspenju Presvete Bogorodice, podignuta je 1792. godine u klasicističkom stilu, sa baroknim uticajima koji su vidljivi na zvoniku crkve. Ikonostas, naslikan 1813. godine, rad je Arse Teodorovića, jednog od najznačajnijih slikara srpskog porekla u razdoblju klasicizma. Slikarska dela Arse Teodorovića, koja se nalaze u Grkokatoličkoj crkvi u Kucuri, predstavljaju važno kulturno i istorijsko nasleđe, poseduju značajan umetnički kvalitet i važni su za istraživanja slikarstva XIX veka u Vojvodini.
Izgradnja Evangelističko Hrišćanske crkve u Vrbasu započeta je 1816. godine, a dovršena 1820. godine, a crkva ima stilske karakteristike klasicizma što je tipično za objekte podignute u prvim decenijama XIX veka. Zbog veoma zanimljive obrade fasade, kao i enterijera, crkva poseduje veliku arhitektonsku i kulturno-istorijsku vrednost i spada među najznačajnije protestantske crkve u AP Vojvodini.
Crkva Uspenja Bogorodice u Vukoni sagrađena je 1905. godine prema projektu čuvenog srpskog arhitekte Svetozara Ivačkovića. Svojom konstrukcijom i skladno obrađenim fasadama on objedinjuje ključne elemente neovizantizma svedočeći o arhitektonskim stremljenjima krajem XIX veka i oživljavanju srpskog nacionalnog stila.Crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Cvetulji podignuta je u prostranoj porti, na uzvišenju na kome se sve do 1884. godine nalazila druga po redu crkva brvnara u tom selu s početka XIX veka. Crkva je uobličena u skladu sa bogoslužbenom praksom i potrebama vernika prema modelu koji je razvijan krajem XIX veka na teritoriji Srbije. S obzirom na svoje kulturno-istorijske i graditeljske vrednosti crkva Vaznesenja Gospodnjeg u Cvetulji je od posebnog kulturnog i istorijskog značaja.
Crkvu Prenosa moštiju Svetog Oca Nikolaja u Vrelu sagradio je Todor Todorović, najpoznatiji neimar koji je radio u severozapadnoj Srbiji sredinom XIX veka. Nastao po ugledu na sakralni arhitektonski uzor iz prestoničkog Beograda, vrelački hram svedoči o tome kako se menjalo tradicionalno graditeljsko nasleđe dominantno u zapadnim krajevima Kneževine Srbije. Posebnu spomeničku vrednost ima ikonostas koji svojim likovnim rešenjima i plastičnim ukrasom predstavlja jedno od najboljih ostvarenja slikara Lazara Krdžalića. U unutrašnjosti je ostvaren harmoničan odnos konstruktivnih i dekorativnih elemenata, zbog čega, uz pokretna dobra koje baštini, spomenik kulture predstavlja vrednu umetničku i kulturno istorijsku celinu. U spomeniku kulture se čuva zlatotkana plaštanica, izrađena srmom na kadifi koja je nagrađena na svetskoj izložbi u Parizu. Crkvenu riznicu upotpunjuje 40 – ak bogoslužbenih knjiga iz XVIII i XIX veka, od kojih se izdvaja Prolog priližen vrelačkom hramu 1795. godine.
